భారత రూపాయి ఇప్పుడు రికార్డు స్థాయిలో కనిష్ట స్థాయికి చేరుకుంది. ఈ ఆర్టికల్‌లో రచయిత రూపాయి పతనానికి గల కారణాలను విశ్లేషించారు మరియు వాటి ప్రభావం కోసం నియంత్రణాధికారులు తీసుకున్న మరియు ప్రతిపాదించిన జోక్యాలు మరియు చర్యలను విశ్లేషించారు.
భారత ఆర్థిక వ్యవస్థ ఇటీవల 8.2-2018 మొదటి త్రైమాసికంలో GDPలో 19% వృద్ధిని నమోదు చేసింది, అయితే, వ్యంగ్యంగా భారత రూపాయి (INR) బలహీనంగా ఉంది మరియు USDతో పోలిస్తే దాదాపు 73% నష్టంతో దాదాపు 13 రూపాయలకు దిగజారడం ఇటీవలి చరిత్రలో కనిష్టంగా ఉంది. ఈ సంవత్సరం ప్రారంభం నుండి విలువ. ప్రస్తుతం ఆసియాలో భారత రూపాయి అత్యంత అధ్వాన్నమైన కరెన్సీగా ఉందని పేర్కొన్నారు.
ముఖ్యంగా USD లేదా GBPకి వ్యతిరేకంగా ఇతర కరెన్సీకి వ్యతిరేకంగా కరెన్సీ విలువను నిర్ణయించే వేరియబుల్స్ ఏమిటి? INR పతనానికి కారణమైన కారకాలు ఏమిటి? స్పష్టంగా, బ్యాలెన్స్ ఆఫ్ పేమెంట్ (BoP) పరిస్థితి ద్వారా కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. మీరు మీ దిగుమతులపై ఎంత విదేశీ కరెన్సీ (USD చదవండి) ఖర్చు చేస్తారు మరియు ఎగుమతుల ద్వారా మీరు ఎంత USD సంపాదిస్తారు. ప్రధానంగా ఎగుమతుల ద్వారా డాలర్ సరఫరా ద్వారా కలిసే దిగుమతుల కోసం చెల్లించడానికి డాలర్ డిమాండ్ ఉంది. దేశీయ మార్కెట్లో డాలర్ యొక్క ఈ డిమాండ్ మరియు సరఫరా డాలర్‌తో పోలిస్తే రూపాయి విలువను నిర్ణయించడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది.
కాబట్టి, నిజంగా ఏమి జరుగుతోంది? ఆమె ఇంధన అవసరాల కోసం, భారతదేశం పెట్రోలియంపై ఎక్కువగా ఆధారపడి ఉంది. ముఖ్యంగా పారిశ్రామిక మరియు వ్యవసాయ రంగాలలో ఆర్థిక వృద్ధిని కొనసాగించడానికి ఇది చాలా కీలకం. భారతదేశపు పెట్రోలియం అవసరాలలో దాదాపు 80% దిగుమతి చేసుకోవాల్సి ఉంటుంది. చమురు ధర పైకి ట్రెండ్‌లో ఉంది. నికర ప్రభావం అధిక దిగుమతి బిల్లు మరియు అందువల్ల చమురు దిగుమతికి చెల్లించడానికి డాలర్ డిమాండ్ పెరిగింది.
ఆందోళన కలిగించే ఇతర అంశం ఎఫ్‌డిఐ. ప్రకారం రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (ఆర్బిఐ), విదేశీ పెట్టుబడి USD 1.6 బిలియన్ 2018-19 (ఏప్రిల్-జూన్) USD 19.6 బిలియన్లకు వ్యతిరేకంగా 2017-18 (ఏప్రిల్-జూన్) ఎందుకంటే అభివృద్ధి చెందిన ఆర్థిక వ్యవస్థలలో వడ్డీ రేటు పెరుగుదల కారణంగా విదేశీ పెట్టుబడిదారులు భారతీయ మార్కెట్ నుండి తమ డబ్బును ఉపసంహరించుకున్నారు. దీంతో విదేశీ ఇన్వెస్టర్లు రెమిటెన్స్ కోసం డాలర్ డిమాండ్ మరింత పెరిగింది. అలాగే, భారతదేశం ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద ఆయుధాల దిగుమతిదారుగా అధిక విలువ కలిగిన రక్షణ సేకరణ బిల్లులు ఉన్నాయి.
భారత మార్కెట్లో డాలర్ సరఫరా ప్రధానంగా ఎగుమతులు మరియు విదేశీ పెట్టుబడులు మరియు చెల్లింపుల ద్వారా జరుగుతుంది. దురదృష్టవశాత్తూ, ఇది డిమాండ్‌కు అనుగుణంగా ఉండటంలో విఫలమైంది, అందువల్ల డిమాండ్ మరియు సరఫరా కొరత కారణంగా డాలర్ ధర మరియు చౌకైన రూపాయికి దారి తీస్తుంది.
కాబట్టి, డాలర్‌లో డిమాండ్ మరియు సరఫరా అంతరాన్ని సరిచేయడానికి ఏమి జరిగింది? అంతరాన్ని తగ్గించడానికి ఆర్బిఐ డాలర్‌ను విక్రయించడం మరియు మార్కెట్ నుండి రూపాయిని కొనుగోలు చేయడం ద్వారా జోక్యం చేసుకుంది. గత నాలుగు నెలల్లో ఆర్‌బీఐ దాదాపు 25 బిలియన్ డాలర్లను మార్కెట్‌లోకి పంపింది. ఇది స్వల్పకాలిక చర్య మరియు రూపాయి ఇప్పటికీ దాదాపు ఉచిత పతనంలో ఉన్నందున ఇప్పటివరకు ప్రభావం చూపలేదు.
14 సెప్టెంబరు 2018న, ప్రభుత్వం విదేశీ పెట్టుబడులను ఆకర్షించడానికి మరియు అంతర్జాతీయ మార్కెట్లలో రూపాయి బాండ్‌లను జారీ చేయడానికి తయారీదారులకు నిబంధనలను సడలించడం ద్వారా ప్రధానంగా భారతదేశంలో విదేశీ పెట్టుబడులను ఆకర్షించడానికి సంబంధించిన ఇన్‌ఫ్లో పెంచడానికి మరియు డాలర్ అవుట్‌ఫ్లోను తగ్గించడానికి ఐదు చర్యలను ప్రకటించింది. భారత్‌లో డాలర్ ఇన్‌ఫ్లో పెరగడానికి ఇది ఉపయోగపడుతుందా? విదేశీ పెట్టుబడిదారులు అభివృద్ధి చెందిన ఆర్థిక వ్యవస్థలలో తక్కువ వడ్డీ రేట్ల ప్రయోజనాన్ని పొందారు మరియు భారతీయ మరియు ఇతర అభివృద్ధి చెందుతున్న మార్కెట్లలో ముఖ్యంగా డెట్ మార్కెట్లో డబ్బును పెట్టుబడి పెట్టారు. ఇప్పుడు OECD దేశాల్లో వడ్డీ రేట్లు ఊపందుకుంటున్నాయి కాబట్టి వారు తమ భారతీయ పోర్ట్‌ఫోలియోలో గణనీయమైన భాగాన్ని ఉపసంహరించుకున్నారు మరియు తిరిగి చెల్లించారు.
చమురు దిగుమతులపై ఆధారపడటాన్ని తగ్గించడం, ఎగుమతులను మెరుగుపరచడం, ఆయుధాలు మరియు రక్షణ పరికరాలపై స్వీయ-విశ్వాసం వంటి దీర్ఘకాలిక చర్యల గురించి ఎలా?
ఆర్థిక వృద్ధిని కొనసాగించడానికి చమురు చాలా కీలకం, అయితే ప్రైవేట్ వాహనాల ద్వారా స్పష్టమైన వినియోగం ఎలా ఉంటుంది? ముఖ్యంగా పెద్ద నగరాల్లో ఒక కిలోమీటరు మోటరబుల్ రహదారికి ప్రైవేట్ కార్ల సంఖ్య చాలా ఎక్కువగా ఉంది. వాహనాల సంఖ్య అనియంత్రిత పెరుగుదల కారణంగా రాజధాని నగరం ఢిల్లీ ప్రపంచంలోనే అత్యంత కాలుష్య నగరంగా ఖ్యాతిని పొందింది. నగరాల్లో మోటారు వాహనాల సంఖ్యను తగ్గించే లక్ష్యంతో ఒక విధాన చొరవ ప్రజల ఆరోగ్య పరంగా ప్రజా ప్రయోజనాలకు గొప్పగా ఉపయోగపడుతుంది - వాహనాల సంఖ్య నమోదును పరిమితం చేయడం, ''లండన్ రద్దీ ఛార్జీలు'' వంటివి. ఢిల్లీ 'బేసి-సరి'తో చేసిన ప్రయోగాన్ని అనుసరించి, రాజకీయ సంకల్పం లేకపోవడం వల్ల అటువంటి విధాన చొరవ ప్రజాదరణ పొందలేదు.
తయారీ మరియు ఎగుమతుల ప్రోత్సాహం సహాయపడే అవకాశం ఉంది. ''మేక్ ఇన్ ఇండియా'' ఇంకా ఊసే ఎత్తలేదు. స్పష్టంగా, డీమోనిటైజేషన్ మరియు GST అమలు తయారీపై ప్రతికూల ప్రభావం చూపింది. బలహీనమైన రూపాయి ఎగుమతులకు కూడా సహాయం చేయడం లేదు. రక్షణ పరికరాల దిగుమతులపై భారత్ భారీ మొత్తంలో విదేశీ మారకద్రవ్యాన్ని వెచ్చిస్తోంది. భారతదేశం సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీలో ప్రత్యేకించి అంతరిక్షం మరియు అణు సాంకేతిక రంగంలో సామర్థ్యాన్ని పెంపొందించడంలో చాలా బాగా పనిచేసినప్పటికీ, దేశీయంగా తన రక్షణ అవసరాలను తీర్చుకోలేకపోవడాన్ని గమనించడం విరుద్ధమైనది.
భారతదేశం యొక్క కరెన్సీ కష్టాలు, అవుట్‌ఫ్లోను తగ్గించడానికి మరియు డాలర్ ప్రవాహాన్ని పెంచడానికి దీర్ఘకాలిక ప్రభావవంతమైన చర్యలు అవసరం.
***
రచయిత: ఉమేష్ ప్రసాద్
రచయిత లండన్ స్కూల్ ఆఫ్ ఎకనామిక్స్ యొక్క పూర్వ విద్యార్థి మరియు UK ఆధారిత మాజీ విద్యావేత్త.
ఈ వెబ్‌సైట్‌లో వ్యక్తీకరించబడిన అభిప్రాయాలు మరియు అభిప్రాయాలు రచయిత(లు) మరియు ఇతర కంట్రిబ్యూటర్(లు) ఏదైనా ఉంటే మాత్రమే.
